विषय सूची पर जायें

सौषधं

Keywordसौषधं
TypeC.
Etymology/ Definitionयदौषधं दोषान् – वातादीनन्त:स्थितान् बहिरीरयेत् क्षिपेत् तच्छोधनम् । अ.हृ.सू. १४/५ अरुणदत्त
ReferenceA.H.Su.14/5 Arun`adatta
Literary MeaningM / W – cleaning , purifying , cleansing , refining , purgative
Implied Meaning1. Due to various etiological factors, Tridosha get vitiated or aggravated. Elimination of theses aggravated Dosha by different methods is called सौषधं .
2. शोधन द्रव्य ( purifying substances )

Elaboration1. As per the specific method of elimination of aggravated Dosha सौषधं is classified into 5 types:
a ) वमन ( emesis )
b ) Virechana ( purgation )
c ) Nirooha Basti ( medicated enema )
d ) S`hiro Virechana ( nasal administration of drugs for elimination of Dosha )
e ) रक्तमोक्षण ( bloodletting )
Purification of a tissue is also labelled as S`hodhana, e. g. S`hukra S`hodhana ( purification of semen ), Stanya S`hodhana ( purification of breast milk ).
2. Dravya , which purify vitiated Dosha Vaata Pitta Kapha ) or Dhaatu ( mainly S`hukra Rakta ) and Upadhaatu Stanya ( breast milk ), Raja ( menstrual flow )) are called शोधन द्रव्य e. g. Nis`hottara is used for Pitta S`hodhana .
AntonymS`hamana

Last updated on June 16th, 2021 at 11:35 am

आयुर्वेद बिरादरी से अनुरोध है कि आवश्यक संशोधनों के लिए मंत्रालय को webmanager-ayush@gov.in पर फीडबैक / इनपुट संप्रेषित करें।

फ़ॉन्ट आकार बदलें
Hindi